Bệnh toi gà, còn được gọi là bệnh tụ huyết trùng, là một bệnh cấp tính cực kỳ nguy hiểm đối với đàn gà. Sự lan truyền của bệnh này diễn ra rất nhanh và tỷ lệ tử vong lên đến 90% nếu không phát hiện và điều trị kịp thời. Hãy cùng Bikipdaga.com khám phá về căn bệnh này, cách điều trị và phòng tránh hiệu quả.
Bệnh toi gà là gì?
Bệnh toi gà, hay còn được gọi là bệnh tụ huyết trùng ở gà, là do vi khuẩn gây ra. Thường xuất hiện ở các khu vực có khí hậu nóng ẩm hoặc trong thời gian giao mùa. Bệnh thường ảnh hưởng đến gà từ 3 tháng tuổi trở lên. Mặc dù tỷ lệ gà mắc bệnh thấp, nhưng nếu mắc phải, tốc độ lây lan rất nhanh, gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi.
Đặc biệt, bệnh có thể lây lan từ các loài chim hoang dã trong tự nhiên sang gà nuôi. Nếu không kiểm soát tốt, dịch bệnh có thể bùng phát rất nhanh.
Nguyên nhân gây ra bệnh toi gà
Bệnh toi gà, do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra, thường xuất hiện ở gà từ 3 tháng tuổi trở lên. Bệnh có thể lây lan qua đường tiêu hóa, hô hấp, vết thương ngoài da, và tiếp xúc với gia cầm bệnh khác.
Vi khuẩn gây bệnh dễ bị diệt bởi thuốc sát trùng, ánh nắng, và nhiệt độ cao. Bệnh có thể tồn tại trong xác gia cầm chết hàng tháng, nên cần chú ý xử lý xác gia cầm chết trong thời gian bệnh bùng phát. Bệnh toi gà có thể phân thành các thể sau:
Thể quá cấp tính
Gà không có biểu hiện triệu chứng gì mà chết đột ngột không rõ nguyên nhân. Có trường hợp gà đang ăn nhưng lăn ra chết.
Thể cấp tính
Biểu hiện là gà ủ rũ, sốt, bỏ ăn, xù lông, đi lại chậm chạp, và mào tím tái. Miệng có nhớt màu đục và thở khò khè. Phân loãng từ màu nhạt chuyển dần sang màu xanh sẫm có chứa dịch nhầy. Tỷ lệ chết trong thể này là 50%, và gà thường chết sau 24-72 giờ nếu không được chữa trị kịp thời.
Thể mãn tính
Gà thường bị tiêu chảy kéo dài, các khớp sưng tấy, và gà đẻ trứng kém. Có triệu chứng chảy nước mắt, mũi, tiêu chảy, và lông xung quanh hậu môn dính bết. Gà gầy ốm nhanh chóng và không đứng vững, thường rớt lại phía sau đàn. Nếu bị xua đuổi, vật nuôi thường loạng choạng đi không vững.
Bệnh toi gà có đặc điểm dịch tễ là có tính lẻ tẻ, phổ biến ở các loại gia cầm như gà và vịt. Vật nuôi có triệu chứng bệnh nặng và chết rất nhanh. Đặc trưng của bệnh là có những đám hoại tử trên gan, viêm bao tim tích nước vàng.
Dấu hiệu của bệnh toi gà
Biểu hiện của bệnh toi gà, hay bệnh tụ huyết trùng, thường có thể được nhận biết qua các dấu hiệu bên ngoài hoặc thông qua việc giải phẫu. Gà mắc bệnh này thường chết đột ngột, do đó, việc chú ý và chữa trị kịp thời là rất quan trọng.
Các biểu hiện bên ngoài của bệnh toi gà bao gồm:
- Gà ủ rũ và chết một cách đột ngột.
- Da gà chuyển sang màu tím tái.
- Gà chảy nước mũi kèm theo tơ máu.
- Tai của gà sưng phồng lên.
- Nhiệt độ cơ thể của gà ở mức cao, khoảng 42-43 độ C.
- Lông gà xù và di chuyển chậm chạp.
- Gà gặp khó khăn trong hô hấp và phân có màu nâu.
Nếu việc nhận biết qua các dấu hiệu bên ngoài không đủ chính xác, bạn có thể thử giải phẫu để xác định tụ huyết trùng gia cầm.
Cách chẩn đoán bệnh toi gà
- Cơ thể gà chuyển sang màu tím tái, không có màu tươi tắn.
- Thịt gà mềm và không săn chắc, khoang tin có dịch nhầy.
- Tim gà sưng to, phổi bị tụ máu và có màu nâu sẫm.
- Niêm mạc ruột có dấu hiệu chảy máu hoặc tụ máu.
- Các khớp xương sưng to và có dấu hiệu mưng mủ.
Nếu các dấu hiệu bên ngoài và trong cơ thể gà phù hợp với các biểu hiện trên, có khả năng gà của bạn đã mắc bệnh tụ huyết trùng gia cầm với tỷ lệ trên 80%. Trong trường hợp chưa tiêm phòng cho gà, việc điều trị kịp thời là cần thiết để tránh tình trạng gà chết một cách đột ngột.
Tác hại của bệnh toi gà
Trong ngành chăn nuôi, việc gà mắc bệnh mang lại rất nhiều rắc rối cho nhà nông. Một lứa gà mắc bệnh tụ huyết mà không được chữa trị kịp thời có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, bao gồm:
- Gây tổn thất về kinh tế do mất mát động vật và sản lượng giảm.
- Gà mắc bệnh thường chết rất nhanh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
- Dễ lây lan bệnh, có thể gây ra thiệt hại trên diện rộng trong đàn gà hoặc trang trại chăn nuôi.
- Bệnh có thể ủ mầm và khó diệt trừ, gây nguy cơ cho các lứa gia cầm nuôi tiếp theo.
Vì những hậu quả tiềm ẩn này, bà con nông dân nên thường xuyên quan sát sức khỏe của đàn gà và chữa trị kịp thời để tránh gây ra tổn thất nặng nề trong hoạt động chăn nuôi.
Các bước để điều trị bệnh toi gà hiệu quả
Bước 1:Đảm bảo vệ sinh trong chuồng trại là yếu tố quan trọng khi đối phó với dịch bệnh. Khi có dấu hiệu bùng phát của bệnh, cần thực hiện việc tiêu độc và sát trùng chuồng trại thường xuyên, từ 1-2 lần mỗi tuần. Phun dung dịch sát trùng trực tiếp vào các khu vực đang nuôi gà.
Xử lý và tiêu hủy các con gà chết, lọc bỏ các con gà ốm, và tách riêng các con gà khỏe mạnh để dễ dàng chăm sóc và điều trị. Đối với đàn gà khỏe mạnh, cung cấp đầy đủ thức ăn và nước uống, đồng thời đảm bảo chuồng trại thoáng đãng. Bổ sung các loại vitamin và điện giải cũng là cách hiệu quả để tăng cường sức khỏe cho đàn gà.
Bước 2: Sử dụng thuốc kháng sinh là một phương pháp quan trọng trong điều trị tụ huyết trùng. Có thể sử dụng các loại thuốc như Amoxiciclin, Enrofloxacin, Oxytetracyclin, Streptomycin, Neomycin, Genta-tylo, Ampicillin… theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Bước 3: Bổ sung vitamin, men tiêu hóa và giải độc gan thận là các biện pháp hỗ trợ quan trọng để tăng cường sức đề kháng cho gà. Cung cấp các loại vitamin tổng hợp và vitamin K để hỗ trợ chống xuất huyết và cầm máu. Đồng thời, sử dụng các loại thuốc giải độc gan thận, chứa sorbitol và các acid amin, để giúp tăng cường chức năng gan thận. Bên cạnh đó, cung cấp chất điện giải chứa NaCl, KCl, NaHCO3 để bù nước và khoáng cho gà trong trường hợp gà mất nước do tiêu chảy.
Phương pháp điều trị bệnh bằng phác đồ
Để điều trị bệnh tụ huyết trùng tại nhà, bạn có thể sử dụng các loại kháng sinh như Streptomycin, Oxytetracycline hoặc các loại kháng sinh khác có sẵn trên thị trường. Sau quá trình nghiên cứu và sàng lọc định kỳ, đã tạo ra 2 phác đồ điều trị tụ huyết trùng gia cầm hiệu quả nhất.
Phác đồ 1: Pha vào nước uống hoặc trộn vào thức ăn một trong các loại sau:
- Bio amoxicillin 50% hoặc ampi coli (Hàn Quốc): 100GR / 1 tấn gà / lần – ngày 2 lần (liên tục 3 – 5 ngày)
- Bio amoxycoli: 100 gr / 700kg – 800kg gà / lần – ngày 2 lần (liên tục 3 – 5 ngày)
- Bio ampicoli max: 100 gr/500- 700 kg gà/ lần – ngày 2 lần (liên tục 3 – 5 ngày)
Kết hợp thêm vitamin, men tiêu hóa và giải độc gan thận để tăng cường sức đề kháng cho gà nhanh chóng hồi phục hơn. Có thể sử dụng: Permasol, nopstress… cho men tiêu hóa và giải độc gan thận: superlive, han sobitol, bio sorbitol… liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Phác đồ 2: Để điều trị nhanh chóng với số lượng gà lớn, bạn nên tiêm các loại thuốc đặc trị bệnh tụ huyết trùng như:
- Linspec 5/10 hoặc lincoseptoject: 1ml / 3-4 kg gà, ngày 1 lần (3 ngày liên tục)
- Uv sigen: 1ml / 6 kg gà, ngày 1 lần (3 ngày liên tục)
- Vidan t: 1ml / 3-4 kg gà, ngày 1 lần (3 ngày liên tục)
- Ceftiketo: 1ml / 4-5kg gà, ngày 1 lần (3 ngày liên tục)
Phòng bệnh toi gà hiệu quả nhất
Sử dụng Vaccine
Có một câu ngạn ngữ “phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Vì vậy, việc phòng ngừa bệnh tụ huyết trùng ở gà bằng cách tiêm phòng vaccine định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ thú y là biện pháp tốt nhất.
Theo một số nghiên cứu, vaccine được sản xuất từ chủng phân lập từ các trường hợp mắc bệnh tụ huyết trùng tại Việt Nam có chứa kháng nguyên tương đồng cao và hiệu quả bảo vệ của vaccine rất tốt so với vaccine nhập khẩu từ nước ngoài. Tiêm vaccine dưới da hoặc bắp thịt và ưu tiên sử dụng vaccine nhũ dầu cho đàn gà giống.
Bài viết trên đã trình bày một cách tổng quát về bệnh tụ huyết trùng ở gà, đồng thời cung cấp hướng dẫn về cách điều trị và phòng ngừa bệnh cho các bác nông dân. Chúc các bác nông dân có một đàn gà khỏe mạnh và thành công trong việc chăn nuôi.