Bệnh thương hàn ở gà là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trong ngành chăn nuôi gia cầm, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và năng suất của đàn gà. Được biết đến là một hình thức nhiễm trùng do vi khuẩn Salmonella gallinarum gây ra, căn bệnh này không chỉ đe dọa tính mạng của gà mà còn gây tổn thất kinh tế đáng kể cho người nuôi. Việc hiểu rõ về bệnh thương hàn ở gà, từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến các phương pháp điều trị và phòng ngừa, là bước đầu tiên quan trọng để kiểm soát và giảm thiểu tác hại của bệnh tới mức thấp nhất.
Bệnh thương hàn ở gà là gì?
Bệnh thương hàn ở gà, hay còn gọi là nhiễm trùng toàn thân cấp tính do vi khuẩn Salmonella pullorum và Salmonella gallinarum gây ra, là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ảnh hưởng đến cả gà con và gà trưởng thành. Bệnh đặc trưng bởi các triệu chứng như tiêu chảy phân trắng, tỷ lệ tử vong cao và có thể lây lan qua trứng.
Dấu hiệu nhận biết bệnh thương hàn ở gà
Dấu hiệu nhận biết ở gà con
Gà con bị nhiễm bệnh thương hàn thường xuất hiện các triệu chứng khá rõ ràng và đặc trưng. Tiêu chảy là dấu hiệu điển hình nhất ở gà con, với phân có màu trắng, loãng, chứa nhiều dịch nhầy và thường dính vào hậu môn. Gà con bị bệnh thường trông ủ rũ, xù lông và có biểu hiện mệt mỏi, kém ăn. Một dấu hiệu khác là khớp sưng to, khiến gà con gặp khó khăn trong việc đi lại và có thể dẫn đến tình trạng liệt. Đáng chú ý, bệnh thương hàn ở gà con có tỷ lệ tử vong rất cao, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của bệnh, khi cơ thể gà còn non nớt và sức đề kháng yếu.
Dấu hiệu nhận biết ở gà trưởng thành
Ở gà trưởng thành, bệnh thương hàn cũng gây ra những biến chứng nghiêm trọng nhưng các triệu chứng có phần khác biệt so với gà con. Kém ăn là dấu hiệu phổ biến ở gà trưởng thành, dẫn đến sụt cân và giảm năng suất đẻ trứng. Tiêu chảy cũng xuất hiện ở gà trưởng thành, nhưng thường không rõ ràng như ở gà con, với phân loãng và có màu xanh. Ngoài ra, gà trưởng thành có thể bị sưng phù đầu mặt, mí mắt, do dịch tích tụ trong các xoang, gây ra tình trạng viêm kết mạc khiến mắt gà đỏ, sưng và chảy nước mắt. Mặc dù tỷ lệ tử vong ở gà trưởng thành do bệnh thương hàn thấp hơn so với gà con, nhưng vẫn là một nguy cơ đáng kể.
Nguyên nhân gây ra bệnh thương hàn ở gà là gì?
Bệnh thương hàn ở gà, hay còn gọi là bệnh paratyphoid, là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn thuộc chi Salmonella gây ra, đặc biệt là Salmonella enterica serovar Gallinarum. Vi khuẩn này tấn công vào hệ tiêu hóa và hệ lưu thông của gà, gây ra các triệu chứng như sốt cao, sụt cân nhanh, tiêu chảy, và thậm chí là tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Bệnh lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa khi gà ăn phải thức ăn hoặc uống nước bị nhiễm khuẩn. Môi trường ô nhiễm, điều kiện giữ vệ sinh kém trong khu nuôi gà cũng là yếu tố thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và lây lan. Ngoài ra, bệnh cũng có thể lây từ gà bệnh sang gà khỏe thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp.
Để phòng ngừa bệnh thương hàn, người nuôi gà cần duy trì vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, cung cấp thức ăn và nước uống sạch, và thực hiện tiêm phòng định kỳ cho đàn gà. Nếu phát hiện gà có biểu hiện bất thường, cần cách ly và điều trị kịp thời để ngăn chặn bệnh lây lan trong đàn.
Khả năng lây lan của bệnh thương hàn gà
Bệnh thương hàn ở gà có khả năng lây lan nhanh chóng và thường xuyên qua hai con đường chính:
Lây truyền dọc: Quá trình này diễn ra khi vi khuẩn từ buồng trứng của gà mẹ xâm nhập vào qua trứng, lây nhiễm cho gà con ngay từ khi chưa nở.
Lây truyền ngang: Trong môi trường ấp, gà con nhiễm bệnh có thể truyền bệnh cho các gà con khác, biến chúng thành vật mang mầm bệnh. Bên cạnh đó, trong quá trình ăn uống, gà nhiễm bệnh có thể lây lan bệnh qua phân chứa mầm bệnh tới gà khỏe mạnh.
Phương pháp điều trị bệnh thương hàn ở gà
Để điều trị bệnh thương hàn ở gà, có một số phác đồ điều trị phổ biến được áp dụng, mỗi phác đồ được thiết kế để chống lại vi khuẩn gây bệnh và hỗ trợ sức khỏe của gà trong quá trình điều trị.
Phác đồ 1: Sử dụng Florfenicol (Flor 200)
Thành phần: Florfenicol, một kháng sinh rộng phổ hiệu quả chống lại vi khuẩn Gram dương, Gram âm, Mycoplasma, Rickettsia, và Chlamydia.
Công dụng: Điều trị các bệnh nhiễm khuẩn ở gà bao gồm thương hàn, tiêu chảy, bệnh hô hấp mãn tính (CRD), nhiễm E. coli, nhiễm tụ cầu, viêm xoang, và viêm khớp.
Liều lượng và cách dùng: Cho gà con uống 1ml Flor 200 trên mỗi 2 lít nước, hoặc trộn 1g/kg thức ăn; cho gà trưởng thành 1ml/lít nước hoặc trộn 2g/kg thức ăn. Nên dùng nước sạch để pha thuốc và lắc kỹ trước khi sử dụng.
Thời gian điều trị: 5-7 ngày.
Lưu ý: Không dùng cho gà đang đẻ trứng và ngừng sử dụng thuốc 5 ngày trước khi giết mổ.
Phác đồ 2: Kết hợp Amoxicillin, Colistin, và Vitamin B12
Thành phần: Amoxicillin chống vi khuẩn Gram dương, Colistin chống vi khuẩn Gram âm, và Vitamin B12 giúp tăng cường sức đề kháng.
Công dụng: Điều trị bệnh thương hàn, tiêu chảy, CRD, nhiễm E. coli, nhiễm tụ cầu, viêm xoang, viêm khớp.
Liều lượng và cách dùng: Amoxicillin 10mg/kg thể trọng/ngày, Colistin 5mg/kg thể trọng/ngày, Vitamin B12 0.1mg/kg thể trọng/ngày, pha vào nước cho gà uống. Lắc kỹ trước khi sử dụng.
Thời gian điều trị: 5-7 ngày.
Lưu ý: Không dùng cho gà đang đẻ trứng và ngừng sử dụng thuốc 5 ngày trước khi giết mổ.
Phác đồ 3: Sử dụng Enrofloxacin, Vitamin C, và Điện giải
Thành phần: Enrofloxacin chống vi khuẩn Gram dương và Gram âm, Vitamin C tăng cường sức đề kháng, và điện giải giúp bù nước và điện giải.
Công dụng: Điều trị thương hàn, tiêu chảy, CRD, nhiễm E. coli, nhiễm tụ cầu, viêm xoang, viêm khớp.
Liều lượng và cách dùng: Enrofloxacin 10mg/kg thể trọng/ngày, Vitamin C 1g/lít nước, điện giải theo hướng dẫn sử dụng, pha vào nước cho gà uống. Lắc kỹ trước khi sử dụng.
Thời gian điều trị: 3-5 ngày.
Các phác đồ này cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ thú y để đảm bảo an toàn và hiệu quả, đồng thời phòng tránh nguy cơ kháng thuốc.
Cách phòng bệnh thương hàn ở gà
Để phòng ngừa bệnh thương hàn ở gà, việc duy trì vệ sinh môi trường là yếu tố quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa bệnh này:
Vệ sinh và khử trùng: Thực hiện phun sát trùng định kỳ một đến hai lần mỗi tuần bằng dung dịch POVIDINE-10% CAO CẤP, sử dụng tỷ lệ 10ml cho 3 lít nước. Đồng thời, khử trùng trứng thật kỹ trước khi đưa vào lò ấp để ngăn chặn nguy cơ nhiễm khuẩn.
Tăng cường sức đề kháng cho gà: Bổ sung dinh dưỡng là cách hiệu quả để tăng cường hệ miễn dịch cho gà. Định kỳ sử dụng NH-ADE-B.COMPLEX với liều lượng 1g cho mỗi 3-4 lít nước và kết hợp với G-POLYACID 1ml trên mỗi lít nước để tăng cường sức khỏe cho đàn gà.
Sử dụng kháng sinh để phòng bệnh: Để phòng bệnh chủ động, có thể sử dụng các loại kháng sinh như ENRO-10S với liều 1ml cho 6-10 kg thể trọng và COLI 102Z với liều 1g cho 10-14 kg thể trọng. Việc sử dụng kháng sinh cần tuân thủ đúng liều lượng và theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y để tránh tình trạng kháng thuốc.
Bệnh thương hàn ở gà là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và có thể gây ra thiệt hại lớn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hy vọng những biện pháp trên sẽ giúp người chăn nuôi phòng tránh hiệu quả, bảo vệ sức khỏe và năng suất của đàn gà.