Bệnh thương hàn ở gà là một căn bệnh phổ biến có thể ảnh hưởng đến cả gà con và gà trưởng thành. Thường thì bệnh này có thể ủ bệnh trong khoảng 2 đến 5 ngày và nếu không được điều trị kịp thời, tỉ lệ tử vong có thể cao. Tuy nhiên, với việc sử dụng các loại thuốc đặc trị hiệu quả, việc phát hiện sớm bệnh thương hàn có thể cứu chữa được.
Trong bài viết này, Bikipdaga.com sẽ trình bày về các đặc điểm của bệnh thương hàn ở gà, cùng với nguyên nhân, triệu chứng và các loại thuốc đặc trị, nhằm giúp bạn đọc có cái nhìn tổng quan về căn bệnh này.
Bệnh thương hàn ở gà là gì?
Bệnh thương hàn ở gà là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Salmonella Gallinarum gây ra. Bệnh này có thể biểu hiện dưới hai dạng: thể mãn tính và thể cấp tính, với nhiều triệu chứng khác nhau.
Sau khi gà nhiễm vi khuẩn Salmon, thời gian ủ bệnh kéo dài từ 2 đến 5 ngày, và có thể lây lan trong khoảng thời gian kéo dài đến một tháng. Đàn gà mắc bệnh thương hàn thường phát triển nhanh chóng, có dấu hiệu chung là tiêu chảy, giảm cân và ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng trứng.
Ngoài tên gọi “thương hàn”, bệnh này còn đi kèm với các biến thể khác như bệnh phó thương hàn và bệnh bạch lỵ. Bệnh phó thương hàn do vi khuẩn Salmonella typhimunum gây ra, trong khi bệnh bạch lỵ có nguyên nhân từ vi khuẩn Salmonella pulloru. Mặc dù đều xuất phát từ vi khuẩn Salmonella, nhưng mỗi loại bệnh có đặc điểm và tính chất riêng biệt.
Triệu chứng của bệnh thương hàn ở gà
Thời gian ủ bệnh từ vài ngày đến vài tuần.
Trong thể cấp tính
Một số lớn trứng gà bị nhiễm trùng trước khi nở. Gà con không thể làm vỡ được vỏ trứng để thoát ra nên chết ngạt trong lòng trứng. Các trứng bị nhiễm bệnh có thể chết phôi hoặc thai nhi chết trước khi nở, và số trứng còn lại thường nở ra với tình trạng ốm yếu và nhanh chóng phát bệnh sau đó.
Gà bệnh thường có triệu chứng ốm yếu, trọng lượng thấp, bụng giãn ra do lòng đỏ không tiêu hóa. Trong trường hợp bệnh nặng kéo dài 1-2 tuần, gà sẽ suy yếu nhanh chóng, viêm ruột nặng, thở khó dần và sau đó chết.
Trong thể mãn tính
Gà thường trở nên gầy yếu, ủ rũ, xù lông. Niêm mạc, mào, và yếm thường trở nên nhợt nhạt do thiếu máu, bụng sưng to do tích tụ nước, tiêu chảy, và phân thường có màu trắng bết ở hậu môn.
Gà mái thường giảm sản lượng trứng, vỏ trứng trở nên mờ và xù xì, và lòng đỏ thường có chứa máu. Ở gà lớn, đôi khi bệnh cũng có thể diễn ra ở thể cấp tính, khiến cho gà đột ngột ủ rũ, bỏ ăn, và tiêu chảy nặng, có thể dẫn đến tử vong đột ngột do viêm nhiễm các cơ quan trong cơ thể.
Bệnh tích của bệnh thương hàn ở gà
Ở gà con
- Lòng đỏ của gà con thường không tiêu hóa hoàn toàn và có màu vàng xám, phát ra mùi hôi thối.
- Ruột có thể tụ máu hoặc xuất hiện hiện tượng xuất huyết, kèm theo sự tích tụ của chất dịch cùng fibrin.
- Trường hợp nặng có thể dẫn đến việc niêm mạc ruột bị loét và trực tràng bị hoại tử.
- Nếu bệnh kéo dài, các cơ quan như tim, phổi, gan và lách có thể có các đốm hoại tử màu vàng xám không đồng đều.
- Một số gà có thể phát triển viêm khớp, thường là ở khớp đầu gối.
Ở gà lớn
- Xác của gà thường trở nên gầy cồm, và các cơ quan phủ tạng có thể phát triển viêm hoặc hoại tử mãn tính.
- Gan có thể sưng to, bề mặt gan có thể có các đốm hoại tử không đồng đều, cùng với việc các cơ quan như tim, phổi, và ruột phát triển viêm hoặc hoại tử.
- Bao tim có thể bị viêm, và trong bao tim có thể tích tụ dịch thẩm xuất cùng fibrin.
- Lách có thể sưng to gấp 2-3 lần, ruột có thể phát triển viêm hoặc loét ở quay tá tràng, tạo thành từng vệt trên niêm mạc.
- Buồng trứng có thể bị méo mó, dị hình, có màu vàng nâu hoặc xanh đen.
- Viêm buồng trứng có thể dẫn đến việc viêm phúc mạc, làm cho ruột, ống dẫn trứng và thành bụng dính lại với nhau.
- Xoang bụng có thể chứa nhiều dịch viêm và fibrin.
- Một số gà trống có thể phát triển viêm khớp mãn tính, thường là ở dịch hoàn.
Chẩn đoán bệnh
Chẩn đoán lâm sàng
Bệnh thường xuất hiện ở thể cấp tính ở gà con và thể mãn tính ở gà lớn. Các triệu chứng bao gồm tiêu chảy, phân có màu trắng, bụng trễ xuống, mào và yếm nhợt nhạt, cùng với viêm khớp.
Bệnh tích
Xác định thấy viêm loét ở ruột và hoại tử ở các cơ quan phủ tạng như gan, tim, dạ dày, và cơ. Phổi có thể không có bệnh tích viêm, nhưng lách thường sưng to. Cần phải phân biệt với các bệnh khác như bệnh cầu trùng, nấm phổi, và bệnh lao.
Chẩn đoán vi khuẩn học
Cấy mẫu máu từ gà bị bệnh hoặc từ các phủ tạng vào môi trường tăng sinh kiểu Mule – Kopman hoặc các loại môi trường khác, sau đó thực hiện phản ứng sinh hóa. Đồng thời, tiến hành tiêm thử trên động vật thí nghiệm.
Chẩn đoán huyết thanh học
Kiểm tra phản ứng ngưng kết và phản ứng kết tủa khuếch tán trên thạch.
Phòng bệnh thương hàn ở gà
Chủ yếu là duy trì vệ sinh trong phòng bệnh thương hàn ở gà:
Trước khi phát hiện bệnh
Chọn lựa con giống hoặc trứng ấp từ các nguồn có uy tín, đảm bảo chất lượng. Gà mới nhập về cần được cách ly và theo dõi kỹ lưỡng. Tiến hành sát trùng máy ấp và trứng ấp. Thực hiện cách ly giữa gà con và gà lớn. Thực hiện kiểm tra máu định kỳ cho đàn gà, với các đàn có tỷ lệ nhiễm bệnh vượt quá 20%, không nên giữ làm giống. Có thể pha trộn kháng sinh hoặc sulfamid vào thức ăn hoặc nước uống để ngăn ngừa bệnh.
Khi phát hiện dịch bệnh thương hàn ở gà
Nếu chỉ có một số ít gà con bị bệnh, tốt nhất là loại bỏ toàn bộ đàn để loại trừ nguồn lây nhiễm. Trong trường hợp bệnh xuất hiện ở một đàn gà với quy mô lớn, cần loại bỏ những con gà nặng bệnh. Đối với những con còn lại, tiến hành điều trị để hạn chế tổn thất kinh tế. Những con gà này chỉ nên được nuôi với mục đích sản xuất thịt.
Cách điều trị bệnh thương hàn ở gà
Hiệu quả của phương pháp này không cao, vì gà khi hồi phục thường vẫn mang theo các loại trùng.
Có thể sử dụng các dẫn xuất của Sulfamid ở nồng độ 0,2 đến 0,5%, pha trộn vào thức ăn hoặc hòa tan trong nước uống.
Ngoài ra, cũng có thể áp dụng các loại kháng sinh khác như terramycin, Collistin, imequil, pulmequil, furazolidon, vv. Để sử dụng, hòa tan thuốc vào khẩu phần thức ăn và cho đàn gà tiêu thụ trong khoảng thời gian liên tục từ 3 đến 5 ngày.
Trên đây là những thông tin quan trọng về căn bệnh thương hàn ở gà. Đây là một căn bệnh tiềm ẩn nguy hiểm, và việc không điều trị kịp thời có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã được trang bị thêm kiến thức để bảo vệ đàn gà của mình khỏi căn bệnh này.